Dzień dobry!
Mam nadzieję, że tytuł brzmi na tyle intrygująco, by zatrzymać się na chwilę przy tej ciekawej i mało znanej roślinie owocowej! Poznaj proszę pokrzywo-malinę, czyli dabregazję jadalną (Debregeasia orientalis).
 |
| Liście dabregazji jadalnej |
Systematyka
Zacznijmy od tego, z czym właściwie mamy dziś do czynienia.
Debregazja jadalna jest rośliną należącą do rodziny pokrzywowatych (Urticaceae), którego najbardziej znanym przedstawicielem w naszym kraju jest oczywiście pokrzywa zwyczajna, o jadalnych liściach (polecam czipsy z pokrzywy!).
Oczywiście są też inne gatunki, mniej znane, o jadalnych owocach, i tutaj wymienię trzy gatunki:
- Debregazja jadalna (Debregeasia orientalis, synonim D. edulis) - dzisiaj omawiany gatunek, po chińsku jest to dosł. wodna konopia (水麻), znany także pod japońską nazwą yanagi ichigo (dosł. truskawkowa wierzba);
- Oreocnide frutescens (bez polskiej nazwy) - azjatycki gatunek, który udało mi się spotkać w Chinach i nawet sfotografować, niski krzew o drobnych, białych owocach, internet dość często myli ten gatunek z D. edulis, jednak z mojego szybkiego research'u wynika, że ani owoce, ani liście nie wyglądają na tyle podobnie, by je pomylić;
- Amazońskie drzewo winogronowe (Pourouma cecropiifolia) - wiecznie zielone drzewo z Ameryki Południowej, wytwarzające owoce przypominające kiście winogron. Naprawdę ciekawa roślina!
 |
| Źródło: efloras.org/ |
Obecnie do rodzaju Debregeasia oficjalnie należy 9 gatunków¹, z czego bardziej znane są jedynie trzy z nich, debregazja jadalna oraz:
- Debregeasia longifolia - Orange Wild Rhea, wyglądem przypominająca naszą malino-pokrzywę - D. orientalis, rosnąca w południowo-wschodniej części Azji;
- Debregeasia saeneb - Himalayan Wild Rhea, również o pomarańczowych owocach, rosnąca od Afganistanu po półwysep Arabski;
 |
| Owocujący okaz d. jadalnej |
Pochodzenie i występowanie
Azjatycka pokrzywa owocowa występuje naturalnie w Azji, a w zasadzie jedynie w dwóch krajach - Chinach (Tybet, prowincje Guangxi, Yunnan, Guizhou, Hubei i Hunan, introdukowany na Tajwanie) oraz południowej części Japonii ( na Honsiu, Sikoku, Kiusiu i Okinawie na zachód od regionu Kanto). Sporadycznie zdarza się również w Nepalu.
Rośnie głównie w wilgotnych wiecznie zielonych lasach wzdłuż wybrzeża, łagodnie nachylonych słonecznych stokach wzdłuż górskich potoków. W Chinach występuje na leśnych obszarach położonych na wysokości 300–2800 metrów wzdłuż strumieni i na lekko podmokłych rejonach.
Jest to roślina w większości dzika i nie będąca w uprawie na większą skalę, a zbiór owoców odbywa się na dzikich krzewach.
 |
| Mapka pokazująca naturalne występowanie gatunku |
Opis
Wysokość debregazji zwykle nie przekracza 2 metrów, ale czasami może osiągnąć aż 5 metrów, ze względu na gałęzie, które są mocno wydłużone. Gałązki cienkie i gęsto pokryte krótkimi włoskami wylegającymi.
Liście są naprzemienne, ułożone spiralnie, lancetowate, liniowo-lancetowate lub wąsko-lancetowate, długości 5-18 cm i szerokości 1,5~3 cm. Wierzchołek spiczasty, podstawa tępa lub lekko zaokrąglona. Bywa, że z drobnymi ząbkami na brzegu liścia, wierzch ciemnozielony lub po prostu zielony, pokryty białymi włoskami.
Ogonek liściowy dość krótki, o długości od 0,5 do 1 cm, może być gładki i bezwłosy lub lekko owłosiony.
Debregazja jest gatunkiem dwupiennym, co oznacza, że do zapylenia potrzebujemy dwóch roślin - osobnika męskiego i żeńskiego.
Kwiaty są drobne, liczne, jednopłciowe, skupione w kuliste kwiatostany, wyrastające zwykle na gałęziach przed rozwinięciem liści. Kwiatostany znajdują się na krótkich szypułkach. Kwiaty męskie mają 4 działki, jajowate, o długości 0,1 ~ 0,15 cm, tępe wierzchołki, owłosione na zewnątrz, 4 pręciki, cienkie nitki, gładkie i bezwłose oraz pylniki w kształcie nerki; kwiaty żeńskie mają działki. Rurkowate, prawie gładkie i bezwłose , z ukrytym jajnikiem i odsłoniętym jedynie pierzastym piętnem.
Owocem jest pomarańczowa i mięsista niełupka o średnicy w okolicach 0,4 - 0,6 cm, mi osobiście przypomina nieco drobne maliny, choć struktura owocu jest nieco inna
 |
| Gałązka malino-pokrzywy |
Czy uprawa malino-pokrzywy w Polsce jest możliwa?
Myślę, że to pytanie mogło pojawić się w Twojej głowie, jednak ciężko na nie jednoznacznie odpowiedzieć. Z całą pewnością klimat, w którym występuje naturalnie ten gatunek jest bardziej zbliżony do południa Europy niż naszej lokalizacji, jednak obecnie klimat zmienia się na tyle, że w cieplejszych rejonach Polski przy odpowiedniej pielęgnacji, roślina mogłaby dawać radę.
Mimo wszystko doradzałabym raczej uprawę w donicy, w warunkach szklarnianych. Większość zdjęć jakie można oglądać w tym poście pochodzą od osobnika uprawianego właśnie w donicy. Mi udało się spotkać w Chinach, w prowincji Hunan owocujący osobnik, jednak klimat tam był zdecydowanie cieplejszy niż w Polsce, a temperatury rzadko spadały poniżej zera.
 |
| Owoce w porównaniu z moim palcem :) |
Owoce - smak i zastosowanie
Owoce debregazji jadalnej zbierane są w Azji lokalnie z dzikich stanowisk, wielu Chińczyków określa te zbiory jako wspomnienie z dzieciństwa. Co ciekawe, owoc (a także korzenie, które mają według TCM łagodzić reuamtyzm) wspominany był w starożytnych chińskich księgach medycznych, w tym w słynnym Běncǎo tú jīng (本草图经), czyli Classic of the Materia Medica.
Chińskie źródła podają, że owoc jest słodkawy lub słodko-gorzki w smaku. Spożywczo używane są do produkcji wina (oczywiście lokalnie) oraz wyrobu słodyczy. Z kolei według tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM) owoce łagodzą kaszel i poprawiają krążenie krwi.
 |
| Opadłe owoce, są one naprawdę drobne! |
Dajcie proszę znać, jakie masz zdanie o malino-pokrzywie, może komuś udało się ją gdzieś spotkać? A może nawet spróbować owoców i może się podzielić wrażeniami?
Komentarze są dla Was kochani!
Źródła i ciekawe linki:
¹ Lista zaakceptowanych gatunków z rodzaju Debregeasia KEW [ang]
Flora of China [ang]
