Jak uprawiać pigwy pospolite w Polsce?

 Dzień dobry!

Powroty do domu bywają różne, w moim przypadku czekało mnie dużo roślinnych niespodzianek (choć też dużo roślin, które zostawiałam w całkiem dobrym zdrowiu, zniknęło), jak choćby kwitnące awokado, kwitnące flaszowce czy nasz dzisiejszy bohater, czyli owocująca pigwa pospolita (Cydonia oblonga).

To chyba idealny moment by zagłębić się w temat pigw!

Rycina przedstawiająca pigwę pospolitą (Cydonia oblonga), źródło: plantillustrations.org/

Systematyka

Zacznijmy może od tego, czym się różni pigwa od pigwowca, oraz czym właściwie jest nasz dzisiejszy bohater. W Polskim klimacie najpopularniejsze w uprawie są pigwowce (Chaenomeles), które przede wszystkim są krzewami, ozdobnymi i owocowymi. Co ciekawe pigwy i pigwowce wcześniej należały do tej samej rodziny, jednak po jakimś czasie je rozdzielono ze względu na dość spore różnice.

 

Pigwa pospolita jest uznawana jako jedyny przedstawiciel swojego rodzaju, wcześniej należały do niego cztery inne gatunki - trzy pigwowce (wymienione poniżej) oraz pigwa chińska (Pseudocydonia sinensis), o której pisałam jakiś czas temu i również może być uprawiana w naszym klimacie.

Owoc pigwy chińskiej (Pseudocydonia sinensis)

 

Innym ciekawym drzewem określanym jako pigwa bengalska (Aegle marmelos), choć kompletnie nie spokrewniony z naszym dzisiejszym bohaterem jest bael.

Podsumowując, w szkółkach czy ogrodach spotkać można trzy gatunki pigwowców:

• Pigwowiec japoński (Chaenomeles japonica)
• Pigwowiec okazały (Chaenomeles speciosa)
• Pigwowiec pośredni (Chaenomeles x superba)
  

 Oprócz tego istnieją dwie podstawowe pigwy, które zazwyczaj dorastają większych rozmiarów i mają bardziej drzewiasty pokrój:

• Pigwa pospolita (Cydonia oblonga)

• Pigwa chińska (Pseudocydonia sinensis)

 

 

Nazewnictwo

Kiedy już wiemy co jest pigwą, co pigwowcem, a co się pod pigwę tylko podczepia, możemy przejść do tego skąd taka nazwa, zarówno polska, jak i łacińska.

Zdecydowanie łatwiejsza do rozszyfrowania będzie tutaj łacina. Pierwszy człon Cydonia pochodzi z greki, a konkretnie greckiej nazwy tego owocu  - κυδώνιον μῆλον (kydónion mílon), czyli jabłka z Kydonii, starożytnego miasta-państwa na Krecie.

Liście pigwy pospolitej

Pochodzenie i historia

 

Pigwa pospolita uprawiana jest już od conajmniej starożytności i zdaje się, że to właśnie wtedy została powszechnie rozpowszechniona. Szczególnie w obrębie basenu morza Śródziemnego, choć samo drzewo pochodzi z górskich rejonów Zakaukazia (podobnie z resztą ma się pochodzenie granatu właściwego  czy hurmy kaukaskiej), które znajdowało się wtedy na północy starożytnej Persji.

 

Obecnie są to okolice leżące na terenie Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu czy Turkmenistanu, a także północnego Iranu, wschodniej Turcji i fragmentu Rosji.

 

To właśnie stamtąd pigwa powędrowała wraz z rozmaitymi handlarzami, zarówno do Europy, jak i wgłąb Azji, aż do Chin. 

 

Pigwy uprawiane były zarówno w starożytnej Grecji i cesarstwie Rzymskim, jak i w Mezopotamii. W starożytnej Grecji pigwy nazywane były złotymi jabłkami i uznawane za symbol Afrodyty, sady pigwowe były poświęcone właśnie tej bogini. Niektórzy twierdzą, że Złote Jabłko jakie Parys ofiarował Afrodycie było właśnie pigwą!

 

Rycina przedstawiająca pigwę pospolitą (Cydonia oblonga), źródło: plantillustrations.org/

Opis

Pigwa pospolita może mieć pokrój krzewiasty lub drzewiasty, dorasta do 3-5 metrów wysokości, choć zazwyczaj osiąga mniejsze rozmiary i raczej wolno rośnie. Kora na starszych pniach złuszcza się płatami tworząc ciekawe cętkowane wzory w burych kolorach.

 

Kora pigwy rosnącej w Ogrodzie Botanicznym UJ w Krakowie

 

Liście żywozielone o jajowatym, eliptycznym lub lekko wyciągnietym kształcie, z wierzchu nagie i lekko błyszczące, od spodu pokryte lekkim meszkiem. Brzeg liścia jest bez żadnego ząbkowania - całobrzegi, natomiast wierzchołek łagodnie zaostrzony.

 

Pigwy kwitną na przełomie maja i czerwca, na zeszłorocznych pędach. Ich kwiaty mają średnicę w granicach 4-5 cm oraz 5 jasnoróżowych lub białych płatków o długości 1,5-1,8 cm. Posiadają także jeden słupek oraz 15-25 pręcików. Większość pigw wymaga do zawiązania owoców zapylenia drugiej rośliny.

Dojrzewające owoce pigwy pospolitej

Złote jabłka pojawiają się jesienią - w okolicach października. Mają one złoty kolor i pokryte są kutnerem, choć w miarę dojrzewania owoce tracą charakterystyczny meszek i stają się bardziej gładkie, błyszczące i pokryte woskowym nalotem. 

Zdaje się, że jest to zmienne w zależności od odmiany. Owoce mogą mieć różne kształty i rozmiary, również w zależności od odmiany. Może być to bardziej okrągły lub pociągły kształt, jednak będzie to coś pomiędzy jabłkiem a gruszą (stąd też czasem określenie pigwa gruszkowata).

Są jednak zdecydowanie większe od owoców pigwowców, choć są równie twarde, kruche, aromatyczne i kwaśne, przez co nazywane są polskimi cytrynami. Średnia długość owoców pigwy pospolitej to 6-8 cm, jednak zdarzają się większe i mniejsze okazy. 

Miąższ pigwy, podobnie jak grusze posiada komórki kamienne. Wewnątrz owocu znajduje się pięć komór wypełnionych brązowymi nasionami.

Uprawa

Uprawa pigwy pospolitej w Polsce jest możliwa i dość łatwa. Co do mrozoodporności tego drzewka to zazwyczaj dobrze sobie daje radę w naszym klimacie, choć przy dużych spadkach temperatur może przemarzać, dlatego najlepszym wyjściem będzie osłonięte od zimnych wiatrów stanowisko, najbardziej wskazane byłoby też ciepłe i słoneczne - zwiększy to kwitnienie.

 

Młode rośliny lub te świeżo posadzone dobrze jest przez kilka pierwszych zim osłaniać, na przykład kopczykami. Takie rośliny są w "strefie zagrożenia" dlatego lepiej to dla bezpieczeństwa zrobić jesienią, a na wiosnę ściągnąć osłony. Drzewka zaczynają owocowanie po 3-5 latach od posadzenia w gruncie.

 

Co do preferowanego przez pigwę podłoża, najlepiej wybrać żyzne i umiarkowanie wilgotne - nie za suche i nie za mokre, o lekko kwaśnym odczynie.

Dojrzałe owoce Cydonia oblonga

Uprawiacie pigwy w swoim ogródku? Macie może jakieś ciekawe przepisy na ich owoce? 

Dajcie znać!



Źródła i ciekawe linki:

Seneta. W., Dolatowski J. Dendrologia, str 239