#reklama

Chińska herbata z owoców gardenii

Dzień dobry! 
 
Jesień to czas zbiorów, dziwnych owoców i warzyw, to ten moment kiedy odkrywam nowości w chińskich marketach i warzywniakach, właśnie jesienią odkryłam chayote czy sierpniowego melona. Dzisiejszy bohater posta jest rośliną, którą dobrze znam od początku mojego pobytu w Chinach, ponieważ kwiaty gardenii jaśminowej regularnie kwitną na wiosnę i jej zapach króluje właśnie wiosną w parkach. 
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki

 
W zeszłym roku jesienią spotkałam w małym rodzinnym warzywniaku dziwne pomarańczowe owoce, trochę wyglądające jak suche owoce róży, widziałam je wcześniej, ale suszone i sprzedawane na wagę, także nie mogłam przepuścić świeżych owoców (jeszcze zbierane lokalnie), a nuż uda się uzyskać świeże nasiona do siewu!
 
Okazało się, że są to owoce gardenii jaśminowej (Gardenia jasminoides)!
 

Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki
 
 

Trochę o gardenii

 
 
Zacznijmy od kilku słów o samej gardeni jaśminowatej (Gardenia jasminoides). Roślina ta pochodzi z Azji (oczywiście na chińskich stronach widnieje informacja, iż pochodzi z Chin:)) i występuje w południowych Chinach, Wietnamie, Korei, Japonii czy bardziej na południu -  w Indiach i Bangladeszu. Jest dość popularna w uprawie i myślę, że dość łatwo jest dostać sadzonkę tej rośliny w Europie. Spokojnie wytrzymuje klimat na przykład w Wielkiej Brytanii.
 
 
Ale wróćmy do samej rośliny. Jest to ozdobny krzew z rodziny marzanowatych (Rubiaceae), do której należy również kawa (Coffea sp.). Z moich obserwacji wynika, iż nie jest to wysoki krzew, osiąga (według źródeł) około 1,2 metra wysokości, ale zdaje się że widziałam nieco wyższe osobniki. Zazwyczaj jednak gardenie formowane są na niskie żywopłoty do wysokości kolana i dają sobie radę z zakwitnięciem. 
 
 
Z kolei dzikie gardenie, które napotkałam podczas spacerów po okolicznych lasach i górach były wyższe, maksymalnie do dwóch metrów wysokości, ale zdecydowanie bardziej ażurowe w pokroju.
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki
Żywopłot z gardenii jaśminowatej, możecie zobaczyć, jak niskie są w porównaniu z autem stojącym po lewej:)

 

Liście zielone i błyszczące, bez ząbkowania, ułożone wzdłuż łodygi w okółki po trzy. Mogą mieć różne kształty - zwykle podłużne-lancetowate, odwrotnie jajowate-podłużne, odwrotnie jajowate lub eliptyczne, o długości 3-25 cm i szerokości 1,5-8 cm, końcówka liścia jest spiczasta.
 
To co przyciąga wzrok (i zapewne jest jednym z ważniejszych powodów uprawy) tej rośliny to oczywiście kwiaty. Są one białe i pachnące, szczególnie wieczorami. Pojedyncze kwiaty pojawiają się na wierzchołkach gałęzi, zazwyczaj mają około 5-6 cm średnicy, ale mogą pojawić się większe lub mniejsze kwiaty w zależności od odmiany. 
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki

 
 
Oficjalnie gardenia jaśminowata kwitnie od marca do lipca, zazwyczaj jednak jej kwitnienie nie trwa aż tak długo, w mojej głowie kołacze się okolica kwietnia-maja. Ciekawostką, którą znalazłam na ten temat to to, że roślina ta ma tendencję do kwitnienia w porze deszczowej ze względu na niższe temperatury. Z tego zwględu w zależności od miejsca kwitnie w różnym czasie.
 
Owoce dojrzewają po około 3 miesiącach od kwitnienia.
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki
Sklepowe owoce gardeni jaśminowatej sprzedawane na wagę w Chinach

 
 

Owoce gardeni jaśminowatej

 
 
Doszliśmy wreszcie do istotnej części tego posta - jak wyglądają owoce gardenii jaśminowatej?
 
Otóż owoce gardenii jaśminowatej są zazwyczaj jajowate, kuliste, eliptyczne lub podłużne, żółte lub pomarańczowo-czerwone, około 1,5-7 cm długości, 1,2-2 cm średnicy, z 5-9 skrzydłopodobnymi krawędziami podłużnymi i trwałymi działkami na wierzchołku do 4 cm. Mają one zwykle zielonkawą barwę. 

Różnorodność w rozmiarach i kształtach zapewne zależy od warunków uprawy - niektóre owoce pochodzą z dzikich okazów, jakich nie brakuje po okolicznych lasach, a niektóre z uprawianych specjalnie w tym celu roślin.
 
Natomiast nasiona są przeważnie drobne i płaskie, prawie okrągłe i lekko kanciaste, około 3,5 mm długości i 3 mm szerokości.
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki
Owoc dzikiej gardenii jaśminowatej w chińskim lesie.
 

 

Zastosowanie

 
Zanim  przejdę do ogólnego zastosowania owocow gardenii, pamiętajcie że stosowanie jakichkolwiek ziół bez kontroli lekarza jest niebezpieczne, sama znam osoby, które stosując TCM nawet pod kontrolą lekarza bardzo źle przeszły leczenie chińskimi ziołami, dlatego NIGDY nie róbcie tego sami. Dotyczy to oczywiście nie tylko gardenii, ale wszystkich roślin (których nie doceniamy).
 
 
Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki

Naturalny barwnik


Owoce gardenii zawierają naturalne żółte barwniki. Chińskie źródła podają, że gardenia była najpowszechniej stosowanym żółtym barwnikiem przed dynastiami Qin i Han. Owoc zawiera krocetynę, którą zawiera chociażby szafran czy kwiaty dziewanny, dzięki czemu używany był do barwienia jedwabiu na żółto. 
 

 Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki

 

Właściwości "medyczne"

 

Wiele źródeł podaje, iż owoce gardenii stosowane mogą być leczniczo, jako jeden z elementów mieszanki leczniczej, a jej działania są rzeczywiście udokumentowane naukowo. Działa między innymi przeciwcukrzycowo, przeciwzapalnie oraz jak łagodny antydepresant. Poprawia jakość snu oraz działa uspokajająco. 

 

Według TCM (Traditional Chinese Medicine) owoce Gardenia jasminoides mają właściwości chłodzące krew, czyli zbija gorączkę, a także pomaga przy drażliwości, bezsenności, zaczerwienieniu oczu czy bólu gardła.

 

Ciekawośtką jest jednak to, że przy długotrwałym stosowaniu gardenia może barwić ludzką skórę na blado-niebieski kolor.



Gardenia jaśminowata Gardenia jasminoides Cape jasmine owoce herbata z owoców gardenii Zhizi tcm stosowanie właściwości smak uprawa naturalne barwniki

 

Słyszeliście kiedyś o stosowaniu owoców gardenii? A może sami próbowaliście herbaty z tych niezwykłych owoców? Dajcie znać :)


Źródła i ciekawe linki: 
https://baike.baidu.com/item/%E6%A0%80%E5%AD%90/82358?fr=aladdin
https://www.philadelphia-acupuncture.com/gardenia-chinese-medicine/ 
https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/4/2/4216 
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15124095/ 
https://www.thieme-connect.com/products/ejournals/abstract/10.1055/s-2004-818978 
Justyna Sulisz

Prowadzę Chlorofilowy Dziennik od 2013 roku, a przez sześć lat mieszkałam w Chinach obserwując tamtejsze rośliny. Prywatnie jestem absolwentką Architektury Krajobrazu. Jednak to co najbardziej kocham to uprawa roślin tropikalnych! A już najlepsze rośliny to te, które można zjeść �� Na drugim miejscu znajduje się czytanie książek, fotografowanie roślin (oczywiście amatorsko) oraz podróżowanie.

1 Komentarze

  1. Nie spodziewałam się ,że gardenia może mieć jeszcze wartość użytkową.Oprócz wartości ozdobnej.Miałam 2 razy gardenię w doniczce, ale 2 razy bez sukcesu.Po jakimś czasie marniała. Pewnie potrzebowała więcej przestrzeni. i innych temperatur.

    OdpowiedzUsuń
Nowsza Starsza

Wesprzyj moją pracę 👇

Od 10 lat tworzę całkowicie darmowe materiały dla ludzi takich jak ja - zainteresowanych dziwnymi roślinami użytkowymi i jadalnymi. Strona ta powstaje tylko dzięki pracy jednej osoby, sama piszę, fotografuję 📷, robię research, dbam o social media i grafikę. Postaw mi kawę na buycoffee.to