#reklama

Fasolnik egipski, czyli fioletowa fasolka

 Dzień dobry!


Przechadzając się po okolicznych warzywnikach zauważyłam bardzo ciekawą fasolę o pięknych fioletowych kwiatach, które to właśnie przyciągnęły moją uwagę - bez nich po prostu przeszłabym obok bez bliższego przyjrzenia się. 

 

Po powrocie sprawdziłam co to było i  odkryłam, że jest to roślina, z którego wyrastają małe fioletowo zabarwione fasolki, które kupowałam czasem w warzywniakach. Po kolejnych pięciu minutach googlowania okazało się, że jest to znana roślina w Polsce, ale co najdziwniejsze - ozdobna, nie warzywna!


Także poznajcie Hyacinth bean, czyli wspięgę pospolitą (Lablab purpureus)!


hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc


Nazewnictwo


Zacznijmy od tego czym właściwie jest nasz dzisiejszy bohater, czyli fasolnik egipski (Lablab purpureus). Jest to roślina należąca do rodziny bobowatych (Fabaceae), do której należą m.in wszystkie znane fasole i groszki, ale i fasolnik chiński (Vigna unguiculata subsp. unguiculata), z którym wbrew nazwie nie jest aż tak blisko spokrewniony.
 
Z mojej strony dodam, że fasolnik egipski sprzedawany w warzywniakach chińskich często leży właśnie obok fasolnika chińskiego oraz strąków kanawali szablastej (Canavalia gladita), którą również spotkałam podczas tego samego spaceru i wydała mi się dość podobna (ale zdecydowanie większa) do fasolnika egipskiego.
 
W języku polskim fasolnik egipski ma dwie inne nazwy, których będę używać wymiennie żeby się nie powtarzać - wspięga pospolita oraz chropawiec pospolity. W angielskim mamy bardzo ładną nazwę hyacinth bean czyli hiacyntowa fasola, nie wiem jak Wam, ale dla mnie to najlepiej brzmiąca ze wszystkich.
 
Jeszcze z dziennikarskiego obowiązku wspomnę jak to wygląda w Chinach. Wspięga pospolita nazywana jest tutaj biǎndòu (扁豆), gdzie  biǎn oznacza 'płaski', natomiast dòu - 'fasolę'.


hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc


Pochodzenie


Co ciekawe, mimo dość dużej popularności w Azji, roślina ta pochodzi tak właściwie z Afryki! A dokładnie ze wschodniej i południowej części tego kontynentu, gdzie została udomowiona ponad 4 tysięcy lat temu i rozpowszechniona w innych rejonach najpierw Afryki, a następnie Azji oraz innych kontynentów. 
 
Dlatego właśnie jest to fasolnik egipski, ponieważ najprawdopodobniej to dzieki Egiptowi roślina ta została poznana przez Europejczyków. Trochę podobna historia jak przy trukwie egipskiej, choć akurat ten gatunek pochodzi z Azji.
 
 
Jako ciekawostkę dodam, że w języku amharskim (występujący w m.in Etipii) na fasolnik egipski mówi się lablab i najprawdopodobniej to właśnie stąd łacińska nazwa tego gatunku.


hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc

 

Opis


Fasolnik egipski (Lablab purpureus) to roślina dość zmienna, zazwyczaj jednoroczna, jednak w klimatach cieplejszych bywa również dwuletnią. W warunkach polskich zdecydowanie możemy przyjąć, że będzie rośliną uprawianą w ciągu jednego tylko sezonu.
 
Łodygi hiacyntowej fasolki mogą osiągać nawet do 6 metrów długości i pną się podobnie do innych fasoli i tak też powinna być prowadzona. Liście zbudowane są z trzech spiczastych listków, gdzie każdy może osiągnąć do 15 cm długości. W zależności od odmiany liście są barwy zielonej, zielonej z fioletowym unerwieniem lub całkiem purpurowe.
 
 
hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc
 
 
Kwiatostan składa się z grona wielu kwiatów o charakterystycznej dla roślin z rodziny bobowatych kształcie. Niektóre odmiany mają białe kwiaty, a inne mogą mieć różowe, fioletowe lub nawet  niebieskie
 
Strąki płaskie, i dość małe, o długości od 5 do 15 cm, choć zazwyczaj te które widziałam nie przekraczały 10 cm długości. Tak jak i liście i kwiaty, kolor strąków także różni się w zależności od odmiany. Te chińskie odmiany to zielone strąki z lekkim fioletem na krawędziach strąków, jednak są odmiany zielone, które dość łatwo pomylić z młodym groszkiem zielonym, ale i te całkiem fioletowe. Na warzywo strąki zbierane są nim nasiona całkowicie dojrzeją.

Dojrzałe strąki zawierają średnio 4 nasiona (od 2 do 8), które także w zależności od odmiany mogą być różnej barwy - od białych, przez brązowe i czerwone aż do czarnych. Nasiona są okrągłe lub owalne o długości w okolicach jednego centymetra.
 
hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc
Typowo chińskie strąki wspięgi pospolitej

 

Uprawa

 
Po takim wstępie z całą pewnością chcielibyście wiedzieć jak uprawiać wspięgę pospolitą w Polsce? Czy da sobie radę? Otóż fasolnik egipski jest bardziej odporny na niższe temperatury od swoich krewniaków i powinien rosnąć w naszym kraju lepiej od chociażby fasolnika chińskiego.

Ale zacznijmy od początku - jak i kiedy siać fasolnik? Najpierw nasiona moczymy w wodzie około doby przed wysiewem. Siejemy na rozsadę - w kwietniu, lub bezpośrednio do gruntu po 15 maja, gdy ryzyko przymrozków będzie małe. Należy pamiętać o zachowaniu odstępów by rośliny nie rozły zbyt gęsto.
 
Stanowisko dla fasolnika powinno być ciepłe i słoneczne, co do podłoża praktycznie każda się nada, choć należy uważać przy glebach podmokłych lub zasolonych. Konieczna przy uprawie będzie odpowiednio mocna podpora po której roślina będzie mogła się piąć. I w zasadzie to tyle :)


hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc lablab egyptian bean
Stąki fasolnika egipskiego, które wypatrzyłam kiedyś w warszawskim ogrodzie botanicznym, wtedy jeszcze nie wiedząc co tak właściwie fotografuję :)


Zastosowanie

Wspięga pospolita ma naprawdę rozmaite zasosowanie. Pierwszym i podstawowym zasosowaniem w Polsce to ciekawa jednoroczna pnąca roślina o ozdobnych kwiatach i strąkach. Ale nie pisałambym tego cąłego artykułu gdyby na walorach ozdobnych się kończyło. 

 

Oczywiście niewątpliwą kolejną zaletą są jadalne strąki, które możemy smażyć i gotować podobnie jak groszek cukrowy, ale jednocześnie i liście i kwiaty tej rośliny są jadalne! Dlatego możemy młode liście, które urosły za bardzo podciąć i użyć podobnie do szpinaku, a kwiaty stosować podobnie do innych jadalnych kwiatów czy do ozodoby dań. 

 

Także nasiona są jadalne i mogą być stosowane jak inne fasolki, lub do produkcji tofu. Nie można ich jednak spożywać na surowo (gdyż mogą być wtedy trujące), a po odpowiedniej obróbce termicznej :)


hyacinth bean lablab purpurea wspiega egipska warzywa fasola fasolowate w Chinach vegetables egzotyczne tropikalne rosliny jadalne pokroj uprawa opis pochodzenie lisc lablab bean

Słyszeliście o tej roślinie? 

A może ktoś ma w ogródku i chciałby się podzielić doświadczeniami w uprawie czy przy gotowaniu? 

 

Dajcie znać poniżej! :)



Źródła i ciekawe linki:

https://www.tropicalforages.info/text/entities/lablab_purpureus.htm 

https://www.feedipedia.org/node/297 

PL https://zojeczka.wordpress.com/2013/02/26/fasolnik-egipski/ 

PL http://www.bezogrodek.com/2014/01/fasolnik-egipski-lablab-purpureus.html

Justyna Sulisz

Prowadzę Chlorofilowy Dziennik od 2013 roku, a przez sześć lat mieszkałam w Chinach obserwując tamtejsze rośliny. Prywatnie jestem absolwentką Architektury Krajobrazu. Jednak to co najbardziej kocham to uprawa roślin tropikalnych! A już najlepsze rośliny to te, które można zjeść �� Na drugim miejscu znajduje się czytanie książek, fotografowanie roślin (oczywiście amatorsko) oraz podróżowanie.

Prześlij komentarz

Nowsza Starsza

Wesprzyj moją pracę 👇

Od 10 lat tworzę całkowicie darmowe materiały dla ludzi takich jak ja - zainteresowanych dziwnymi roślinami użytkowymi i jadalnymi. Strona ta powstaje tylko dzięki pracy jednej osoby, sama piszę, fotografuję 📷, robię research, dbam o social media i grafikę. Postaw mi kawę na buycoffee.to