Dzień dobry!
Dziś przedstawię Wam dość ciekawe drzewo, należące do elitarnego klubu 100 najbardziej inwazyjnych gatunków na świecie - poznajcie brazylijskie drzewo pieprzowe (Schinus terebinthifolia)!
Systematyka
Zacznijmy tradycyjnie od pytania - z czym w ogóle mamy do czynienia?
Nasz dzisiejszy bohater, czyli drzewo pieprzowe, inaczej schinus czy mastyksowiec brazylijski (Schinus terebinthifolia) to gatunek należący do rodziny nanerczowatych, do których należą takie gatunki jak mango, pistacja, sumak czy nanercz dostarczający nam nerkowce. Z resztą do pistacji będziemy tutaj jeszcze wracać :)
Do samego rodzaju Schinus należy oficjalnie 40 gatunków, z czego dwa są szczególnie popularne i znane. Jest to brazylijskie drzewo pieprzowe, które sobie dziś omówimy oraz peruwiańskie drzewo pieprzowe (Schinus molle), znane również jako schinus peruwiański. Oba gatunki mają dość podobne zastosowanie.
 |
| Pokrój brazylijskiego drzewa pieprzowego |
Nazewnictwo
Zacznijmy sobie od rozszyfrowania łacińskiej nazwy tego gatunku.
Nazwa rodzaju - Schinus wywodzi się ze starogreckiego słowa schinos (σχῖνοϛ), którym określano mastyks (czyli pistację kleistą Pistacia lentiscus). A połączenie między tymi dwoma roślinami jest takie, że obie rośliny są po prostu dość podobne z zastosowania żywicy i wyglądu, szczególnie liści.
Stąd też polska nazwa mastyksowiec.
Drugi człon nazwy - terebinthifolia - jest nieco trudniejszy do rozszyfrowania i wiąże się z nim ciekawostka językowa. Tutaj już musiałam troszkę pobawić się w detektywa i rozbić to słowo na dwie części.
Pierwsza część, czyli terebinthi odnosi się do kolejnego gatunku pistacji - pistacji terpentynowej (Pistacia terebinthus), z której wyrabia się m.in. terpentynę, z kolei człon folia odnosi się do liści. W luźnym tłumaczeniu można więc uznać to za terpentynolistna.
 |
| Rycina z 1648 przestawiajÄ…ca brazylijskie drzewo pieprzowe |
A jako ciekawostkę dodam, iż nazwę gatunkową bardzo często błędnie zapisywano jako terebinthifolius. Błąd w pisowni wynika ze znacznego zamieszania historycznego co do prawidłowego rodzaju gramatycznego nazwy rodzaju. W 2015 r. problem ten został rozwiązany i prawidłową nazwą jest S. terebinthifolia.
Nazwa drzewo pieprzowe jest łatwe do rozszyfrowania jeśli wiemy, że owoce używane są jako substytut pieprzu. Roślina ta ma naprawdę wiele ciekawych nazw, ale wymienię tutaj dwie angielskie nazwy, które przykuły moją uwagę. Christmasberry tree i Florida holly to ewidentnie nazwy kojarzące się z Bożym Narodzeniem, w ciepłym klimacie kojarzą się z czerwonymi owocami ostrokrzewu :)
Warto też wspomnieć lokalną brazylijską nazwę tego drzewa - Aroeira, co może być pomocne jeśli chcielibyście poszukać czegoś więcej u źródła. A oznacza ona drzewo na którym żyją papugi ary!
 |
| Liście brazylijskiego po przetarciu również mają pieprzny zapach, choć mogą podrażniać |
Pochodzenie
Jak sama nazwa brazylijskie drzewo pieprzowe, roślina ta pochodzi z Brazylii, gdzie naturalnie występuje na południowym wybrzeżu tego kraju, od północnego stanu Rio Grande do Norte aż do Rio Grande do Sul. Jest naturalnym elementem brazylijskiej sawanny (cerrado), tropikalnego lasu atlantyckiego oraz pampy, czyli bardziej stepowej formacji roślinnej.
Dzięki przystosowaniu do tak różnorodnych środowisk, drzewo to świetnie sobie radzi na innych kontynentach (niektórzy mogliby nawet przyznać, że aż za dobrze).
Gatunek ten rozprzestrzenił się i jest uważany za inwazyjny w wielu regionach subtropikalnych o umiarkowanych i dużych opadach deszczu, w tym w Australii, na Bahamach, Bermudach, Hiszpanii, Portugalii, w południowych Chinach, na Kubie, Fidżi, w Polinezji Francuskiej, na Hawajach, Malcie, Wyspach Marshalla, Mauritiusie, Nowej Kaledonii, Nowej Zelandii, Wyspie Norfolk, Portoryko, w Republice Południowej Afryki i Stanach Zjednoczonych.
W suchszych rejonach, takich jak Maroko, Izrael czy południowa Kalifornia, gatunek ten jest również uprawiany, ale generalnie nie wykazano, aby był mocno inwazyjny.
Historia
Brazylijskie drzewo pieprzowe uważane było za święte przez Inków, zresztą do dziś jest to święte drzewo religii Candomblé i Umbanda do celów rytualnych. Po przybyciu kolonizatorów księża używali jego kory w celach leczniczych, ponoć maść Bálsamo das Missões była dość znana nawet w Europie. Było również używane przez tubylców Ameryki Południowej do produkcji żółtego barwnika.
W zasadzie mało źródeł podaje jakiekolwiek informacje na temat historii tej rośliny, szczególnie przed odkryciami Ameryki.
Rodzaj ten był wspominany przez kilku badaczy Nowego Świata, ale oficjalnie został opisany przez Karola Linneusza i opublikowany w Species Plantarum w 1753 roku.
 |
| Kwiatostan brazylijskiego drzewa pieprzowego |
Opis
Brazylijskie drzewo pieprzowe ma zazwyczaj pokrój krzewu czy małego drzewa, osiąga maksymalnie 7-10 metrów wysokości korona jest dość rozłożysta, jednak system korzeniowy dość płytki. Gatunek łatwo dostosowywuje się do różnorodnych warunków, więc gałęzie mogą być wyprostowane, mocno wykręcone, czy niemal pnące.
Liście naprzemienne, o długości do 20 cm długości złożone z 5-15 pojedynczych listków o owalnym lub eliptycznym kształcie.
Roślina jest dwupienna, z bardzo drobnymi, białymi kwiatami, zebranymi obficie w kwiatostany pachwinowe.
Owocem jest pestkowiec o Å›rednicy 4–5 mm, zebrany w gÄ™ste grona po setki sztuk.
Co ciekawe istniejÄ… dwie odmiany tego gatunku:
- S. terebinthifolia var. acutifolia, liÅ›cie do 22 cm, z 7–15 listkami, owoce różowe
- S. terebinthifolia var. terebinthifolia, liÅ›cie do 17 cm, z 5–13 listkami, owoce czerwone
Zastosowanie
Aroeira to roślina o wielu zastosowaniach. I możemy tutaj zastosowanie podzielić na dwie części:
Owoce
Jej owoce ze względu na kształt, kolor i zapach nazywane są pieprzem, a w miejscach gdzie rośnie nazywane są różowym pieprzem. Oprócz pięknego wyglądu, mają wysoką zawartość aromatycznych olejków eterycznych: o pikantnym i lekko słodkim smaku są używane jako przyprawa smakoszy, zarówno w kuchni brazylijskiej, jak i międzynarodowej.
Oprócz zastępowania czarnego pieprzu, różowy pieprz jest używany do przyprawiania białych mięs (takich jak drób i łosoś), kiełbas czy makaronów. Znany z nadawania wyrafinowanego i egzotycznego smaku napojom, koktajlom, słodyczom i czekoladom, różowy pieprz jest popularny w kuchni światowej.
 |
| Jeden czerwony owoc z poprzedniego sezonu uchował się na gałęzi |
Inne części rośliny
W medycynie tradycyjnej brazylijskie drzewo pieprzowe jest rośliną o wielu zastosowaniach. Jej liście, owoce i kora (z której ekstrahuje się bardzo aromatyczną żywicę) są uważane za prawdziwe eliksiry, ponieważ mają właściwości przeciwzapalne, ściągające, przeciwreumatyczne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, antyproliferacyjne i lecznicze, a także są szczególnie wskazane w przypadku problemów dermatologicznych i ginekologicznych.
Jej stosowanie w herbatach, kąpielach oraz w przygotowywaniu mydeł, balsamów i maści sprzyja uldze i szybkiemu gojeniu. Jest również wskazana w leczeniu gorączki, chorób układu oddechowego, reumatyzmu, problemów trawiennych i mięśniowych.
Warto jednak wspomnieć, że roślina ta użyta niewłaściwie może być toksyczna i podrażniać, więc nie próbujcie stosować niczego w celach leczniczych bez kontroli lekarza.
Znacie to drzewo? A może interesują Was inne gatunki pieprzowców?
Daj znać w komentarzu!
Źródła i ciekawe linki:
Źródła i ciekawe linki: